แผนกโรงงานไพ่ จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติไพ่ พ.ศ. 2481 ภายใต้กองโรงงานฝิ่น (กรมสรรพสามิตปัจจุบัน) ตั้งเป็นแผนกการหนึ่งในการทำไพ่ เริ่มดำเนินกิจการตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2482
ในปี พ.ศ. 2486 ได้มีการปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับไพ่เพื่อให้รัดกุมและเหมาะสมยิ่งขึ้นจึงได้ตราพระราชบัญญัติไพ่ พ.ศ. 2486 ขึ้น โดยให้ยกเลิกพระราชบัญญัติไพ่ พ.ศ. 2481 และพระราชบัญญัติไพ่(ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2482 โรงงานไพ่ได้ดำเนินกิจการด้วยดีตลอดมา จนถึงปี พ.ศ. 2510 จึงได้มีการแบ่งส่วนราชการของกรมสรรพสามิต โดยยุบกองโรงงานเป็นแผนกโรงงานไพ่ และให้โรงงานไพ่ดำเนินกิจการผลิตไพ่ภายใต้การกำกับดูแลของกองการสามิต กรมสรรพสามิต จนถึงปี พ.ศ. 2534 กระทรวงการคลังจึงยกฐานะจากส่วนราชการ มาเป็นรัฐวิสาหกิจที่ไม่มีฐานะเป็นนิติบุคคล สังกัดกรมสรรพสามิต ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2535 เป็นต้นมา ตามระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการจัดตั้งโรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต พ.ศ. 2535 โดยโรงงานไพ่ฯ มีภารกิจด้านการผลิตและจัดจำหน่ายไพ่ การให้บริการสิ่งพิมพ์ทั่วไป และสิ่งพิมพ์ปลอดการปลอมแปลง
โรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต ได้ดำเนินโครงการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสิ่งพิมพ์ปลอดการปลอมแปลงตามแผนยุทธศาสตร์ของรัฐวิสาหกิจสาขาอุตสาหกรรมและพาณิชยกรรม เพื่อให้องค์กรสามารถดำเนินธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล มีการบริหารจัดการตามมาตรฐาน ตามวิสัยทัศน์ เป็น “เป็นผู้นำด้านสิ่งพิมพ์ปลอดการปลอมแปลงและดิจิทัลปริ้นติ้งโซลูชั่นภาครัฐ” โดยในโครงการฯ ดังกล่าวจะประกอบด้วย โครงการก่อสร้างอาคารโรงพิมพ์และปรับปรุงภูมิทัศน์ และโครงการจัดหาและติดตั้งระบบการผลิตสิ่งพิมพ์ด้านความปลอดภัยขั้นสูง (High Security Printing) โครงการก่อสร้างฯ จะก่อสร้างในพื้นที่ของกรมสรรพสามิต เป็นการก่อสร้างอาคารโรงพิมพ์ อาคารคลังสินค้า อาคารสำนักงาน และการติดตั้งระบบการผลิตสิ่งพิมพ์ด้านความปลอดภัยขั้นสูง
สำหรับธุรกิจหรือผลิตภัณฑ์สิ่งพิมพ์ปลอดการปลอมแปลง นอกจากเพื่อลดการปลอมแปลง และเป็นการสร้างมูลค่าให้แก่ผลิตภัณฑ์ ซึ่งต้องใช้เทคโนโลยีในการป้องกันระดับสูง เป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่โรงงานไพ่มีแนวโน้มในการสร้างมูลค่าได้อย่างยั่งยืน ตลอดจนตอบสนองการเป็นผู้นำด้านสิ่งพิมพ์ปลอดการปลอมแปลง หรือ Security Printing อย่างเต็มรูปแบบ ซึ่งนับเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินงานเพื่อเข้าสู่รูปแบบดิจิตอลโซลูชั่นในอนาคต โดยเฉพาะเรื่องเครื่องหมายแสดงการเสียภาษีสรรพสามิต
ดังนั้น โรงงานไพ่จึงให้ความสำคัญในการเข้าสู่การปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงตามเทคโนโลยียุคสมัย ซึ่งเป็นเป้าหมายสำคัญที่จะพัฒนาในก้าวต่อไป โดยมีแผนรองรับการปรับตัวที่ชัดเจนเพื่อที่จะก้าวไปสู่การบรรลุภารกิจที่ตั้งไว้ จึงเป็นการนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่ของโรงงานไพ่ในรอบ 82 ปี
นอกจากการปฎิบัติหน้าที่ตามวัตถุประสงค์ พันธกิจ แล้ว โรงงานไพ่ยังตอบแทนสังคม ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 โดยมีการจัดโครงการไปแล้วถึง 3 โครงการได้แก่
โครงการ “สติ๊กเกอร์แทนความห่วงใย โรงงานไพ่เพื่อสังคม” เพื่อต้องการให้โรงพยาบาล ได้มีสติ๊กเกอร์สำหรับใช้เป็นเชิงสัญลักษณ์ แสดงว่าผ่านการตรวจคัดกรองความเสี่ยงใช้ในหน่วยงาน และเพื่อให้ผู้บริหารและพนักงานโรงงานไพ่ ได้มีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมร่วมกัน เพื่อแสดงถึงความรับผิดชอบต่อสังคม จึงได้ลงพื้นที่นำสติ๊กเกอร์สำหรับติดเสื้อที่ผลิตจากวัสดุเหลือใช้ จำนวน 140 เล่ม (เล่มละ 3,600 ดวง) เพื่อเป็นการแสดงออกในเชิงสัญลักษณ์ว่าได้ผ่านการตรวจคัดกรองความเสี่ยงบริจาคให้กับโรงพยาบาล จำนวน 6 แห่ง ได้แก่
- โรงพยาบาลสงฆ์ จำนวน 30 เล่ม
- สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี จำนวน 20 เล่ม
- โรงพยาบาลเวชการุณย์รัศมิ์ จำนวน 20 เล่ม
- ศูนย์การแพทย์ปัญญานันทภิกขุ ชลประทาน จำนวน 30 เล่ม
- โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี จำนวน 20 เล่ม
- โรงพยาบาลหลวงพ่อทวีศักดิ์ ชุตินฺธโร จำนวน 20 เล่ม
ต่อด้วยโครงการ “โรงงานไพ่ ปันน้ำใจ ป้องกันภัยโควิด” จัดทำหน้ากากอนามัย เจลแอลกอฮอล์ หรือสิ่งของอื่นๆ เพื่อให้ประชาชนสามารถป้องกันตนเองจากเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) เพื่อให้ผู้บริหารและพนักงานโรงงานไพ่ มีส่วนร่วมในการช่วยเหลือและทำประโยชน์เพื่อสังคม เพื่อเป็นการประชาสัมพันธ์ภาพลักษณ์ของโรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต เป้าหมายเพื่อแสดงความรับผิดชอบต่อสังคม ลงพื้นที่นำหน้ากากอนามัย จำนวน 1,020 ชิ้น เจลแอลกอฮอล์ จำนวน 108 แกลลอน และขวดเปล่าใส่แอลกอฮอล์ จำนวน 150 ขวด ไปมอบให้โรงเรียนในเขตพื้นที่จังหวัดนนทบุรี จำนวน 9 แห่ง และจังหวัดน่าน จำนวน 4 แห่ง ดังนี้
เขตพื้นที่จังหวัดนนทบุรี
- โรงเรียนวัดตำหนักเหนือ อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนชุมชนวัดต้นเชือก อ.บางใหญ่
- โรงเรียนวัดอินทาราม อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนบ้านคลองพระพิมล อ.ไทรน้อย
- โรงเรียนวัดตาล อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนประเสริฐอิสลาม อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนวัดกลางเกร็ด อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนวัดปรมัยยิกาวาส อ.ปากเกร็ด
- โรงเรียนวัดมะสงมิตรภาพที่ 55 อ.บางใหญ่
เขตพื้นที่จังหวัดน่าน
- โรงเรียนบ้านน้ำพุ อ.นาน้อย
- โรงเรียนบ้านพืชเจริญ อ.นาน้อย
- โรงเรียนบ้านนายาง อ.นาหมื่น
- โรงเรียนบ้านน้ำเคิม อ.นาหมื่น
จากการลงพื้นที่นำหน้ากากอนามัย จำนวน 1,020 ชิ้น เจลแอลกอฮอล์ จำนวน 108 แกลลอน และขวดเปล่าใส่แอลกอฮอล์ จำนวน 150 ขวด ไปมอบให้โรงเรียน พบว่าโรงเรียนมีความต้องการใช้เจลแอลกอฮอล์อีกเป็นจำนวนมาก เนื่องจากนักเรียนจะต้องรักษาสุขอนามัยในการล้างมือ และใช้เจลแอลกอฮอล์ล้างมืออย่างต่อเนื่องตลอดทั้งวัน ทั้งนี้ การดำเนินโครงการโรงงานไพ่ ปันน้ำใจ ป้องกันภัยโควิด ได้ดำเนินการตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์เรียบร้อยแล้ว
นอกจากนี้ ยังมีโครงการ “สิ่งพิมพ์แทนใจ โรงงานไพ่พัฒนาสังคม” เพื่อให้พนักงานโรงงานไพ่เกิดความตระหนักในการมีจิตอาสาด้วยการผลิตสิ่งพิมพ์และมอบเป็นสาธารณะประโยชน์แก่สังคม และเพื่อสร้างเครือข่ายและความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันระหว่างองค์กร กับโรงเรียนและชุมชน แสดงถึงความรับผิดชอบต่อสังคม ด้วยการลงพื้นที่นำแบบฝึกหัดเสริมทักษะภาษาไทยและภาษาอังกฤษ จำนวน 500 เล่ม และนมกล่อง จำนวน 1,000 กล่อง ไปมอบให้โรงเรียน และชุมชนจำนวน 3 แห่ง ได้แก่
- ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กชุมชนข้างวัดสุคันธาราม
- ชุมชนข้างวัดสุคันธาราม
- โรงเรียนวัดเวตวันธรรมาวาส
จากการลงพื้นที่นำแบบฝึกหัดเสริมทักษะภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และนมกล่อง ไปมอบให้กับโรงเรียนและชุมชน พบว่าชุมชนมีความต้องการของบริจาคในการจัดกิจกรรมต่างๆ เช่น วันเด็ก เป็นต้น เนื่องจากชุมชนมีการจัดกิจกรรมอยู่เป็นประจำ ทั้งนี้ การดำเนินโครงการสิ่งพิมพ์แทนใจ โรงงานไพ่พัฒนาสังคม ได้ดำเนินการตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์เรียบร้อยแล้ว
ทั้งนี้ โรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต จะครบรอบ 82 ปี ในวันที่ 1 กรกฎาคม 2564 นี้ ซึ่งจะมีการจัดพิธีวันสถาปนาขึ้น ณ บริเวณหน้าศาลพระธนบดีเศรษฐี โรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต ในเวลา 8 โมงเช้า โดยจะจัดพิธีสักการะ ศาลพระธนบดีเศรษฐี ศาลพระพรหม และพระบรมรูปรัชกาลที่ 5 และในวันดังกล่าว จะมีการถวายภัตตาหารเพลแด่พระสงฆ์ ถวายเครื่องไทยธรรมแด่พระสงฆ์ พระสงฆ์พรหมน้ำพระพุทธมนต์ เสริมความสิริมงคล กับการก้าวสู่ปีที่ 83 ของโรงงานไพ่ กรมสรรพสามิต ในรูปแบบ นิวนอร์มัล (New Normal) ในยุคที่เกิดการแพร่ระบาดของเชื้อโควิด-19 ที่ผู้บริหารทุกท่าน และพนักงานทุกคน สวมใส่แมสก์ และเว้นระยะห่าง ตามมาตรการของกระทรวงสาธารณสุข